កម្មវិធីសម្ដែងសិល្បៈ «រាត្រីចងចាំ» ប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងអធឹកអធមក្រោមអធិបតីភាពលោកជំទាវ ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍
បានផ្សាយនៅ
ថ្ងៃទី 10 ខែ មេសា ឆ្នាំ2015 05:04 AM ដោយ ៖ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា
ការស្រាវជ្រាវស្តីពីកុលាលភាជន៍ខ្មែរ
តាំងពីយូរណាស់មកហើយ ការស្រាវជ្រាវស្តីពីអរិយធម៌អង្គរ ច្រើនផ្តោតតែទៅលើការសិក្សាពីសិលាចារឹក និងជាពិសេសទៅលើប្រាង្គប្រាសាទ និងសិល្បៈតែប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណែកឯការសិក្សាស្រាវជ្រាវស្តីពីកុលាលភាជន៍ គេពុំសូវយកចិត្តទុកដាក់ទេ ហើយទើបតែគិតគូរនាពេលចុងក្រោយនេះទេ ។ គេត្រូវចាំរហូតដល់ដើមទសវត្ស៦០ ទើបលោកប៊ែរណា ហ្វីលីប គ្រោលីយេ (Bernard-Philippe Groslier) បានចាប់ផ្តើមធ្វើការសិក្សាពីកុលាលភាជន៍ ។ តែជាអកុសល ការស្រាវជ្រាវនោះក៏ត្រូវផ្អាកទៅទៀត ដោយព្រឹត្តិការណ៍ប្រទូសរ៉ាយនៅស្រុកខ្មែរយើង ។ គឺរហូតមកដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្ស ៩០ នេះ ទើបអ្នកស្រាវជ្រាវបានដឹងអំពីទីតាំងនៃឡបុរាណខ្មែរមួយចំនួន ។
នៅដើមទសវត្ស៨០ គឺនាពេលដែលប្រទេសខ្មែរយើងកំពុងវឹកវរដោយសង្រ្គាម គេបានរៀបចំធ្វើពិព័រណ៍មួយស្តីពីកុលាលភាជន៍ខ្មែរនៅទីក្រុងសិង្ហបុរី ដោយគេបានប្រមូលផ្តុំកុលាលភាជន៍ ចំនួនប្រហែលមួយរយពីមជ្ឈដ្ឋានឯកជនមកតាំងបង្ហាញ ។ អ្នកប្រាជ្ញបានចាត់ទុកថា ពិតជាមានកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលមានរចនាបថសិល្បៈ ប្លែកពីកុលាលភាជន៍ឯទៀតៗ ជាពិសេសមានឧស្សាហកម្មដ៏រីកចំរើនតាំងពីដើមសម័យអង្គរ រហូតដល់ពេលដែលអង្គរត្រូវបានបោះបង់ចោល ។
ឧស្សាហកម្ម កុលាលភាជន៍ខ្មែរ បានផលិតរបស់របរសម្រាប់បូជាសាសនា និងឧបករណ៍សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់រៀងរាល់ថ្ងៃទៀតផង ។ គឺវត្ថុទាំងនោះហើយ ដែលជាសក្ខីភាពឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យដឹងពីការរស់នៅរបស់សហគមន៍ខ្មែរ ។
អង្គការដ៏ល្បីល្បាញពីរ នៃប្រទេសជប៉ុន គឺវិទ្យាស្ថានណារ៉ា "Nara Institut" និងសាកលវិទ្យាល័យសូហ្វ៊ីយ៉ា "Sophia University" បានមកសហការជាមួយអាជ្ញាធរអប្សរា ចាប់ផ្តើមធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវស្តីពីរចនាសម្ព័ន្ធឡ ដំណើរការឡបុរាណ និងលទ្ធផលកុលាលភាជន៍នៅភូមិតានី នាឆ្នាំ ១៩៩៦ ។
ភូមិតានី ស្ថិតក្នុងឃុំរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប គឺនៅក្នុងតំបន់ភ្នំបូកប្រមាណ ២០គ.ម ពីប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងអាចដឹងបានថា នៅលើលានទំនប់មួយប្រវែងក្បែរ៩០០ម មានឡបុរាណចំនួន ១៣ គឺក្រុម "ក" និង "ខ" និងឡ ១៤ទៀត គឺក្រុម "គ" "ឃ" និង "ង" ដែលស្ថិតនៅក្រៅទំនប់ ។ គេបានធ្វើកំណាយឡបីដែលប្រហែលកើតឡើងនាសតវត្សទី ១០ តាំងពី ឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់២០០០ គឺឡ "ក៦" "ខ១" និង "ខ៤" ហើយបានរកឃើញកុលាលភាជន៍ជាច្រើនប្រភេទ ៖ កុលាលភាជន៍មានស្រទាប់រលោង កុលាលភាជន៍គ្មានស្រទាប់រលោង ក្បឿងសម្រាប់ប្រក់ និងក្បឿងសម្រាប់ព្រំដំបូល និងក្បឿងរងស្បូវ ។
ដើមកំណើត នៃគម្រោងឧទ្យានបុរាណវិទ្យា និងសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរនៅភូមិតានី
គម្រោង មួយដើម្បីលើកតម្លៃឡ នៅភូមិតានី ត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងដោយអាជ្ញាធរអប្សរា (បណ្ឌិត អាំង ជូលាន លោក អ៊ា ដារិទ្ធ និងលោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី) វិទ្យាស្ថានណារ៉ា (បណ្ឌិត ស៊ូគីយ៉ាម៉ា ហ៊ីរ៉ូស៊ី) និងសាកលវិទ្យាល័យសូហ្វ៊ីយ៉ា (លោក យ៉ូឈី អាអូយ៉ាហ្គី និងលោក តាតស៊ូអូ សាសាគី) ។ គម្រោងនេះមានការសាងសង់ សារមន្ទីរមួយតូចក្នុងបរិវេណវត្តរុន ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល ១គ.ម ពីភូមិតានី ដើម្បីដាក់តាំងវត្ថុសិល្បៈ ដែលបានរកឃើញដោយកំណាយនោះ នឹងពីកន្លែងផ្សេងៗទៀត ។ ឡបុរាណ "ក៦" នឹងត្រូវជីកបើកសាជាថ្មី ដើម្បីបង្ហាញដល់សាធារណៈជន ។
ដោយមានការកែប្រែដំណើរការអាជ្ញាធរជាតិអប្សរានៅឆ្នាំ ២០០៤ ព្រមគ្នានឹងការរកថវិកាមិនបានផង គម្រោងនោះក៏ត្រូវអាក់ខានទៅ ។ នៅឆ្នាំ ២០០៦ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានលើកយកគម្រោងនេះសាជាថ្មី ទៅសុំជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ។ ដល់ថ្ងៃទី ២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៧ ទើបស្ថានទូតជប៉ុន ប្រចាំនៅកម្ពុជា ចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដើម្បីផ្តល់ថវិកាចំនួន ៣៧ ៣៩១ ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីធ្វើការសាងសង់សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី ។
ប្រធានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានចាប់បង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីថែរក្សាការពារឧទ្យានបុរាណតានី និងសាងសង់សារមន្ទីរ ដោយសេចក្តិសម្រេចលេខ ៧០ សសរ ចុះថ្ងៃទី០៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៧ ដែលមានសមាសភាពដូចតទៅ ៖
ដោយហេតុថា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសយើងមានសុវត្ថិភាពគ្រប់គ្រាន់ហើយនោះ គណៈកម្មការបានស្នើសុំឲ្យសាងសង់សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរ នៅក្នុងភូមិតានី ក្បែរឡបុរាណតែម្តង គឺមិនសង់នៅក្នុងបរិវេណវត្តរុនដូចបានស្នើលើកមុននោះទេ ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ អនុក្រឹត្យលេខ ១២៩ អនក.បក ចុះថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៧ ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលតាក់តែងឡើង ហើយកំណត់យកផ្ទៃដី៣៤,១០ ហិចតា ដែលមានឡបុរាណទាំង៥ក្រុម ជាសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដើម្បីថែរក្សាការពារឧទ្យានបុរាណវិទ្យាដ៏សំខាន់នេះឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ។
គោលគំនិតរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យាន នៅភូមិតានី
គម្រោងថ្មីដែលគណៈកម្មការបានលើកឡើងនេះ គឺយកឡបុរាណ នៅភូមិតានីជាស្នូល ដើម្បីរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យាលើផ្ទៃដី ៣៤,១០ហិចតា តែម្តង ដើម្បីអាចឲ្យភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិ អាចទស្សនាឡបុរាណទាំង៥ក្រុម ហើយម្យ៉ាងទៀត ដើម្បីពង្រឹងគម្រោងភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ដែលកំពុងកសាងឡើងលើផ្ទៃដីប្រមាណ ១០១២ ហិចតា នៅខាងកើតភូមិតានី ។ ដូច្នេះ គម្រោងទាំងពីរអាចដំណើរការដំណាលគ្នា ហើយពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ។
ឧទ្យានបុរាណវិទ្យា នៅភូមិតានី ត្រូវរៀបចំឡើងជាបីផ្នែក ។ ផ្នែកខាងត្បូងមានទីលានទទួលភ្ញៀវ (ខ្លោងទ្វារចូល ចំណតរថយន្ត តូបផ្តល់ព័ត៌មាន តូបស្រស់ស្រូបអាហារ សួនច្បារ និងសួនកុមារ) និងជាពិសេសមានរោងសិប្បកម្មមួយ សម្រាប់ផលិតកុលាលភាជន៍ ព្រមទាំងកន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ ។ រោងសិប្បកម្មនេះ ជាកន្លែងហ្វឹកហ្វឺនកូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយឲ្យចេះដឹង អាចធ្វើឲ្យបច្ចេកទេសបុរាណនាសម័យអង្គរ បានរស់រវើកឡើងវិញ ហើយអាចផលិតឧបករណ៍ដែលអ្នកស្រុកភូមិត្រូវការ ប្រើប្រាស់ជាប្រចាំថ្ងៃ និងធ្វើការចម្លងកុលាលភាជន៍បុរាណ សម្រាប់លក់ឲ្យទេសចរអន្តរជាតិផង ។
ផ្នែកកណ្តាល នឹងរៀបចំឲ្យទៅជាកន្លែងបង្ហាញជូនភ្ញៀវទស្សនាវត្ថុសិល្បៈ ដែលរកឃើញដោយកំណាយ ហើយដែលនឹងដាក់តាំងជាអចិន្រ្តៃយ៍ក្នុងសារមន្ទីរ ដែលស្ថិតនៅក្បែរឡបុរាណក្រុម "ក៦" នោះតែម្តង ។ ឡបុរាណ "ក៦" នឹងត្រូវបើកសាជាថ្មី ដោយមានធ្វើដំបូលគ្រប ដើម្បីឲ្យភ្ញៀវអាចយល់ដឹងពីឡបុរាណសម័យអង្គរ ។ ក្រៅពីនោះ នឹងមានរៀបចំឲ្យភ្ញៀវអាចទស្សនាទីតាំងឡទាំងអស់ ព្រមទាំងកំសាន្តទស្សនីយភាពវាលស្រែ ដំណាំដាំដុះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅក្នុងឧទ្យាននោះទៀតផង ។
រីឯផ្នែក ចុងខាងជើងវិញ ក៏នឹងត្រូវរៀបចំឡើងដើម្បីឲ្យឡក្រុម "គ" "ឃ" និង"ង" បានចូលជាប់គ្នាជាមួយឡក្រុម "ក" "ខ" ដែរ ។
ផែនការរៀបចំទាំងនេះ ត្រូវបានប្រគល់ជូនលោកស្ថាបត្យករ និងនគរូបនីយករ ឃួន ឃុននាយ និងសហការី ។ រីឯការរៀបចំសួន ត្រូវបានលោកបណ្ឌិត ហង់ ពៅ និងសហការីជាអ្នកអនុវត្ត ។
គោលគំនិតរៀបចំ សារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី
សារមន្ទីរជាសំណង់រឹងមាំ អាចធានាសុវត្ថិភាពនៃវត្ថុសិល្បៈបាន ។ សំណង់នេះ ធ្វើឡើងតែមួយជាន់ផ្ទាល់ដី និងមានផ្ទៃ ១៥០ ម៉ែត្រក្រឡា ។ ស្ថាបត្យករ ឃួន ឃុននាយ និងសហការី បានច្នៃយករាងរៅពងក្រពើនៃឡ "ក៦" ដែលនៅក្បែរនោះ មកពង្រីកជាប្លង់សារមន្ទីរតែម្តង ។ អគារមានដំបូលកន្តាំងមួយខ្នង ប្រក់ដោយក្បឿងស្រកាលិញពណ៌ក្រហម ដូចគ្នានឹងសំណង់ខ្មែរបុរាណដែរ ។
ការរៀបចំផ្ទៃខាងក្នុងសម្រាប់ដាក់តាំងវត្ថុសិល្បៈ ជាភារកិច្ចរបស់វិទ្យាស្ថានណារ៉ា ដែលដឹកនាំដោយលោកបណ្ឌិត ស៊ូគីយ៉ាម៉ា ហ៊ីរ៉ូស៊ី ដោយមានការចូលរួមពីលោក អ៊ា ដារិទ្ធ ផង ។
ក្នុងសារមន្ទីរនេះ នឹងរៀបចំឲ្យមានបន្ទប់មួយ សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវអំពីកុលាលភាជន៍ខ្មែរដែរ ។
គួរកត់សម្គាល់ថាមុននឹងសម្រេចយកទីតាំងសាងសង់សារមន្ទីរនោះ ក្រុមអ្នកបុរាណវិទូអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា (លោក ខៀវ ច័ន្ទ និងលោក ហេង សុខា) បានសហការជាមួយវិទ្យាស្ថានណារ៉ា (អ្នកស្រី លឿង រ៉ាវត្តី លោក ឡាំ សុភ័ក្ត និងលោក សុខ កែវសុវណ្ណារា) ធ្វើកំណាយយ៉ាងល្អិតល្អន់ ដើម្បីជៀសវាងការប៉ះពាល់ទាំងឡាយដែលអាចកើតមាន ។
ការរៀបចំសាងសង់សារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី តម្រូវឲ្យមានចំណាយសរុបចំនួន ៧៤,៧៦៦ដុល្លារអាមេរិក ដែលក្នុងនេះរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានជួយជ្រោមជ្រែងចំនួន ៣៧,៣៩១ ដុល្លារអាមេរិក ។ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចំណាយថវិកាបំពេញឲ្យគ្រប់ចំនួន គឺ ៣៧,៣៧៥ ដុល្លារអាមេរិក ដោយមិនទាន់គិតថវិកាមួយចំនួនទៀត សម្រាប់សង្ហារឹម បរិក្ខារ សម្ភារៈ ឧបករណ៍ដើម្បីតាំងពិព័រណ៍ក្នុងសារមន្ទីរ និងកិច្ចការរៀបចំផ្លូវថ្នល់ និងសួននៅបរិវេណសារមន្ទីរ ។
ការគ្រប់គ្រងឧទ្យាន និងសារមន្ទីរ នៅភូមិតានី
ឧទ្យានបុរាណវិទ្យា និងសារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី ដែលជាសាខាមួយនៃសារមន្ទីរព្រះនរោត្តម សីហុន-អង្គរ ត្រូវគ្រប់គ្រងដោយនាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ សារមន្ទីរ និងបទដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ដែលដឹកនាំដោយលោកស្រី ចៅ ស៊ុន កិរិយា ។
លោក អ៊ា ដារិទ្ធ អ្នកជំនាញខាងកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលបានធ្វើការសិក្សាហ្វឹកហ្វឺននៅប្រទេសកម្ពុជា និងជប៉ុន ជាអនុរក្សសារមន្ទីរ ។ លោកធ្លាប់បានចូលរួមក្នុងកំណាយឡបុរាណតានី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៦ មក ។
ក្រុមអ្នកថែទាំ និងយាមសារមន្ទីរ សុទ្ធតែជ្រើសរើសយកអ្នកស្រុកក្នុងភូមិតានីនេះ ។
ការអនុវត្តតាមដំណាក់កាល
ការអនុវត្តគម្រោង ត្រូវរៀបចំតាមដំណាក់កាល ដើម្បីចងភ្ជាប់នឹងការអនុវត្តគម្រោងភូមិធម្មជាតិ រុនតាឯក និងដើម្បីឲ្យមានពេលដកយកការពិសោធពីដំណាក់កាល មុនៗព្រមទាំងដើម្បីមានពេលប្រមូលផ្តុំរកថវិកាផងដែរ ។ ដំណាក់កាលមានដូចខាង ក្រោម ៖
ដំណាក់កាលទី១ ៖ សាងសង់និងរៀបចំសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍ក្បែរឡ"ក៦"និងការបង្ហាញក្រុមឡ"ក"និង"ខ"ដល់ភ្ញៀវ។
ដំណាក់កាលទី២ ៖ ការរៀបចំទីលានទទួលភ្ញៀវ រោងសិប្បកម្មកុលាលភាជន៍ និងកន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ ព្រមទាំងការបើកឡ "ក៦" ដោយមានដំបូលគ្របពីលើ ។
ដំណាក់កាលទី៣ ៖ សាងសង់សារមន្ទីរមួយខ្នងទៀត នៅក្បែរឡបុរាណ "ខ១" និងការផ្សារភ្ជាប់ជាមួយភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ។
ដំណាក់កាលទ៤ ៖ ការរៀបចំផ្នែកខាងជើងបំផុត ដើម្បីបញ្ចូលឡក្រុម "គ" "ឃ" និង "ង" ក្នុងឧទ្យានបុរាណវិទ្យាឲ្យបានពេញលេញ ។
ការរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យានៅភូមិតានីដែលយោងលើឡបុរាណបែបនេះជាសមិទ្ធផលទីមួយហើយនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងព្រោះរហូតមកដល់ពេលនេះគេច្រើនផ្តោតបុរាណវិទ្យាទៅលើតែប្រាង្គប្រាសាទនិងសិល្បៈតែប៉ុណ្ណោះ។នេះជាការចាប់ផ្តើមនៃកម្មវិធីថ្មីមួយដែលអាជ្ញាធរ អប្សរានិងរាជរដ្ឋាភិបាលបានតាក់តែងឡើងដើម្បីបង្ហាញដល់សាធារណៈជន ជាតិនិងអន្តរជាតិឲ្យបានស្គាល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃអរិយធម៌អង្គរ។
ការប្រឹងប្រែងនេះ ជាការចូលរួមក្នុងការថែរក្សាការពារបេតិកភណ្ឌ និងការបង្វែរទិសដៅទស្សនា នៃទេសចរក៏ពិតមែនហើយ ក៏ប៉ុន្តែក៏ជាការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព សម្រាប់សហគមន៍មូលដ្ឋានដែលរស់នៅក្បែរទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌តាំងពីច្រើនជំនាន់មកហើយ ដែលបានក្លាយជាផ្នែកមួយពិតប្រាកដ នៃឧទ្យានដែលមានជីវិតរស់រវើកនោះដែរ ។
តាំងពីយូរណាស់មកហើយ ការស្រាវជ្រាវស្តីពីអរិយធម៌អង្គរ ច្រើនផ្តោតតែទៅលើការសិក្សាពីសិលាចារឹក និងជាពិសេសទៅលើប្រាង្គប្រាសាទ និងសិល្បៈតែប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណែកឯការសិក្សាស្រាវជ្រាវស្តីពីកុលាលភាជន៍ គេពុំសូវយកចិត្តទុកដាក់ទេ ហើយទើបតែគិតគូរនាពេលចុងក្រោយនេះទេ ។ គេត្រូវចាំរហូតដល់ដើមទសវត្ស៦០ ទើបលោកប៊ែរណា ហ្វីលីប គ្រោលីយេ (Bernard-Philippe Groslier) បានចាប់ផ្តើមធ្វើការសិក្សាពីកុលាលភាជន៍ ។ តែជាអកុសល ការស្រាវជ្រាវនោះក៏ត្រូវផ្អាកទៅទៀត ដោយព្រឹត្តិការណ៍ប្រទូសរ៉ាយនៅស្រុកខ្មែរយើង ។ គឺរហូតមកដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្ស ៩០ នេះ ទើបអ្នកស្រាវជ្រាវបានដឹងអំពីទីតាំងនៃឡបុរាណខ្មែរមួយចំនួន ។
នៅដើមទសវត្ស៨០ គឺនាពេលដែលប្រទេសខ្មែរយើងកំពុងវឹកវរដោយសង្រ្គាម គេបានរៀបចំធ្វើពិព័រណ៍មួយស្តីពីកុលាលភាជន៍ខ្មែរនៅទីក្រុងសិង្ហបុរី ដោយគេបានប្រមូលផ្តុំកុលាលភាជន៍ ចំនួនប្រហែលមួយរយពីមជ្ឈដ្ឋានឯកជនមកតាំងបង្ហាញ ។ អ្នកប្រាជ្ញបានចាត់ទុកថា ពិតជាមានកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលមានរចនាបថសិល្បៈ ប្លែកពីកុលាលភាជន៍ឯទៀតៗ ជាពិសេសមានឧស្សាហកម្មដ៏រីកចំរើនតាំងពីដើមសម័យអង្គរ រហូតដល់ពេលដែលអង្គរត្រូវបានបោះបង់ចោល ។
ឧស្សាហកម្ម កុលាលភាជន៍ខ្មែរ បានផលិតរបស់របរសម្រាប់បូជាសាសនា និងឧបករណ៍សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់រៀងរាល់ថ្ងៃទៀតផង ។ គឺវត្ថុទាំងនោះហើយ ដែលជាសក្ខីភាពឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យដឹងពីការរស់នៅរបស់សហគមន៍ខ្មែរ ។
អង្គការដ៏ល្បីល្បាញពីរ នៃប្រទេសជប៉ុន គឺវិទ្យាស្ថានណារ៉ា "Nara Institut" និងសាកលវិទ្យាល័យសូហ្វ៊ីយ៉ា "Sophia University" បានមកសហការជាមួយអាជ្ញាធរអប្សរា ចាប់ផ្តើមធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវស្តីពីរចនាសម្ព័ន្ធឡ ដំណើរការឡបុរាណ និងលទ្ធផលកុលាលភាជន៍នៅភូមិតានី នាឆ្នាំ ១៩៩៦ ។
ភូមិតានី ស្ថិតក្នុងឃុំរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប គឺនៅក្នុងតំបន់ភ្នំបូកប្រមាណ ២០គ.ម ពីប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងអាចដឹងបានថា នៅលើលានទំនប់មួយប្រវែងក្បែរ៩០០ម មានឡបុរាណចំនួន ១៣ គឺក្រុម "ក" និង "ខ" និងឡ ១៤ទៀត គឺក្រុម "គ" "ឃ" និង "ង" ដែលស្ថិតនៅក្រៅទំនប់ ។ គេបានធ្វើកំណាយឡបីដែលប្រហែលកើតឡើងនាសតវត្សទី ១០ តាំងពី ឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់២០០០ គឺឡ "ក៦" "ខ១" និង "ខ៤" ហើយបានរកឃើញកុលាលភាជន៍ជាច្រើនប្រភេទ ៖ កុលាលភាជន៍មានស្រទាប់រលោង កុលាលភាជន៍គ្មានស្រទាប់រលោង ក្បឿងសម្រាប់ប្រក់ និងក្បឿងសម្រាប់ព្រំដំបូល និងក្បឿងរងស្បូវ ។
ដើមកំណើត នៃគម្រោងឧទ្យានបុរាណវិទ្យា និងសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរនៅភូមិតានី
គម្រោង មួយដើម្បីលើកតម្លៃឡ នៅភូមិតានី ត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងដោយអាជ្ញាធរអប្សរា (បណ្ឌិត អាំង ជូលាន លោក អ៊ា ដារិទ្ធ និងលោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី) វិទ្យាស្ថានណារ៉ា (បណ្ឌិត ស៊ូគីយ៉ាម៉ា ហ៊ីរ៉ូស៊ី) និងសាកលវិទ្យាល័យសូហ្វ៊ីយ៉ា (លោក យ៉ូឈី អាអូយ៉ាហ្គី និងលោក តាតស៊ូអូ សាសាគី) ។ គម្រោងនេះមានការសាងសង់ សារមន្ទីរមួយតូចក្នុងបរិវេណវត្តរុន ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល ១គ.ម ពីភូមិតានី ដើម្បីដាក់តាំងវត្ថុសិល្បៈ ដែលបានរកឃើញដោយកំណាយនោះ នឹងពីកន្លែងផ្សេងៗទៀត ។ ឡបុរាណ "ក៦" នឹងត្រូវជីកបើកសាជាថ្មី ដើម្បីបង្ហាញដល់សាធារណៈជន ។
ដោយមានការកែប្រែដំណើរការអាជ្ញាធរជាតិអប្សរានៅឆ្នាំ ២០០៤ ព្រមគ្នានឹងការរកថវិកាមិនបានផង គម្រោងនោះក៏ត្រូវអាក់ខានទៅ ។ នៅឆ្នាំ ២០០៦ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានលើកយកគម្រោងនេះសាជាថ្មី ទៅសុំជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ។ ដល់ថ្ងៃទី ២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៧ ទើបស្ថានទូតជប៉ុន ប្រចាំនៅកម្ពុជា ចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដើម្បីផ្តល់ថវិកាចំនួន ៣៧ ៣៩១ ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីធ្វើការសាងសង់សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី ។
ប្រធានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានចាប់បង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីថែរក្សាការពារឧទ្យានបុរាណតានី និងសាងសង់សារមន្ទីរ ដោយសេចក្តិសម្រេចលេខ ៧០ សសរ ចុះថ្ងៃទី០៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៧ ដែលមានសមាសភាពដូចតទៅ ៖
| លោក ឃួន ឃុននាយ | ស្ថាបត្យករ និងនគរូបនីយករ ប្រធាននាយកដ្ឋានរៀបចំដែនដីនិងគ្រប់គ្រងលំនៅដ្ឋានក្នុងឧទ្យានអង្គរ | ប្រធាន |
| បណ្ឌិត ហង់ ពៅ | អ្នកជំនាញខាងធារាសាស្ត្រ ប្រធាននាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងទឹក | អនុប្រធាន |
| លោកស្រី ចៅ ស៊ុន កិរិយា | អ្នកជំនាញខាងទេសចរណ៍ ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ សារមន្ទីរ និងបទដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ | សមាជិក |
| លោកស្រី ទេព វត្ថូ | ស្ថាបត្យករ ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍បេតិកភណ្ឌក្រុងក្នុងតំបន់សៀមរាប | សមាជិក |
| លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី | បុរាណវិទូ | សមាជិក |
| លោក អ៊ា ដារិទ្ធ | អ្នកជំនាញខាងកុលាលភាជន៍ខ្មែរ | សមាជិក |
ដោយហេតុថា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសយើងមានសុវត្ថិភាពគ្រប់គ្រាន់ហើយនោះ គណៈកម្មការបានស្នើសុំឲ្យសាងសង់សារមន្ទីរកុលាលភាជន៍អង្គរ នៅក្នុងភូមិតានី ក្បែរឡបុរាណតែម្តង គឺមិនសង់នៅក្នុងបរិវេណវត្តរុនដូចបានស្នើលើកមុននោះទេ ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ អនុក្រឹត្យលេខ ១២៩ អនក.បក ចុះថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៧ ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលតាក់តែងឡើង ហើយកំណត់យកផ្ទៃដី៣៤,១០ ហិចតា ដែលមានឡបុរាណទាំង៥ក្រុម ជាសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដើម្បីថែរក្សាការពារឧទ្យានបុរាណវិទ្យាដ៏សំខាន់នេះឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ។
គោលគំនិតរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យាន នៅភូមិតានី
គម្រោងថ្មីដែលគណៈកម្មការបានលើកឡើងនេះ គឺយកឡបុរាណ នៅភូមិតានីជាស្នូល ដើម្បីរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យាលើផ្ទៃដី ៣៤,១០ហិចតា តែម្តង ដើម្បីអាចឲ្យភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិ អាចទស្សនាឡបុរាណទាំង៥ក្រុម ហើយម្យ៉ាងទៀត ដើម្បីពង្រឹងគម្រោងភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ដែលកំពុងកសាងឡើងលើផ្ទៃដីប្រមាណ ១០១២ ហិចតា នៅខាងកើតភូមិតានី ។ ដូច្នេះ គម្រោងទាំងពីរអាចដំណើរការដំណាលគ្នា ហើយពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ។
ឧទ្យានបុរាណវិទ្យា នៅភូមិតានី ត្រូវរៀបចំឡើងជាបីផ្នែក ។ ផ្នែកខាងត្បូងមានទីលានទទួលភ្ញៀវ (ខ្លោងទ្វារចូល ចំណតរថយន្ត តូបផ្តល់ព័ត៌មាន តូបស្រស់ស្រូបអាហារ សួនច្បារ និងសួនកុមារ) និងជាពិសេសមានរោងសិប្បកម្មមួយ សម្រាប់ផលិតកុលាលភាជន៍ ព្រមទាំងកន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ ។ រោងសិប្បកម្មនេះ ជាកន្លែងហ្វឹកហ្វឺនកូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយឲ្យចេះដឹង អាចធ្វើឲ្យបច្ចេកទេសបុរាណនាសម័យអង្គរ បានរស់រវើកឡើងវិញ ហើយអាចផលិតឧបករណ៍ដែលអ្នកស្រុកភូមិត្រូវការ ប្រើប្រាស់ជាប្រចាំថ្ងៃ និងធ្វើការចម្លងកុលាលភាជន៍បុរាណ សម្រាប់លក់ឲ្យទេសចរអន្តរជាតិផង ។
ផ្នែកកណ្តាល នឹងរៀបចំឲ្យទៅជាកន្លែងបង្ហាញជូនភ្ញៀវទស្សនាវត្ថុសិល្បៈ ដែលរកឃើញដោយកំណាយ ហើយដែលនឹងដាក់តាំងជាអចិន្រ្តៃយ៍ក្នុងសារមន្ទីរ ដែលស្ថិតនៅក្បែរឡបុរាណក្រុម "ក៦" នោះតែម្តង ។ ឡបុរាណ "ក៦" នឹងត្រូវបើកសាជាថ្មី ដោយមានធ្វើដំបូលគ្រប ដើម្បីឲ្យភ្ញៀវអាចយល់ដឹងពីឡបុរាណសម័យអង្គរ ។ ក្រៅពីនោះ នឹងមានរៀបចំឲ្យភ្ញៀវអាចទស្សនាទីតាំងឡទាំងអស់ ព្រមទាំងកំសាន្តទស្សនីយភាពវាលស្រែ ដំណាំដាំដុះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅក្នុងឧទ្យាននោះទៀតផង ។
រីឯផ្នែក ចុងខាងជើងវិញ ក៏នឹងត្រូវរៀបចំឡើងដើម្បីឲ្យឡក្រុម "គ" "ឃ" និង"ង" បានចូលជាប់គ្នាជាមួយឡក្រុម "ក" "ខ" ដែរ ។
ផែនការរៀបចំទាំងនេះ ត្រូវបានប្រគល់ជូនលោកស្ថាបត្យករ និងនគរូបនីយករ ឃួន ឃុននាយ និងសហការី ។ រីឯការរៀបចំសួន ត្រូវបានលោកបណ្ឌិត ហង់ ពៅ និងសហការីជាអ្នកអនុវត្ត ។
គោលគំនិតរៀបចំ សារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី
សារមន្ទីរជាសំណង់រឹងមាំ អាចធានាសុវត្ថិភាពនៃវត្ថុសិល្បៈបាន ។ សំណង់នេះ ធ្វើឡើងតែមួយជាន់ផ្ទាល់ដី និងមានផ្ទៃ ១៥០ ម៉ែត្រក្រឡា ។ ស្ថាបត្យករ ឃួន ឃុននាយ និងសហការី បានច្នៃយករាងរៅពងក្រពើនៃឡ "ក៦" ដែលនៅក្បែរនោះ មកពង្រីកជាប្លង់សារមន្ទីរតែម្តង ។ អគារមានដំបូលកន្តាំងមួយខ្នង ប្រក់ដោយក្បឿងស្រកាលិញពណ៌ក្រហម ដូចគ្នានឹងសំណង់ខ្មែរបុរាណដែរ ។
ការរៀបចំផ្ទៃខាងក្នុងសម្រាប់ដាក់តាំងវត្ថុសិល្បៈ ជាភារកិច្ចរបស់វិទ្យាស្ថានណារ៉ា ដែលដឹកនាំដោយលោកបណ្ឌិត ស៊ូគីយ៉ាម៉ា ហ៊ីរ៉ូស៊ី ដោយមានការចូលរួមពីលោក អ៊ា ដារិទ្ធ ផង ។
ក្នុងសារមន្ទីរនេះ នឹងរៀបចំឲ្យមានបន្ទប់មួយ សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវអំពីកុលាលភាជន៍ខ្មែរដែរ ។
គួរកត់សម្គាល់ថាមុននឹងសម្រេចយកទីតាំងសាងសង់សារមន្ទីរនោះ ក្រុមអ្នកបុរាណវិទូអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា (លោក ខៀវ ច័ន្ទ និងលោក ហេង សុខា) បានសហការជាមួយវិទ្យាស្ថានណារ៉ា (អ្នកស្រី លឿង រ៉ាវត្តី លោក ឡាំ សុភ័ក្ត និងលោក សុខ កែវសុវណ្ណារា) ធ្វើកំណាយយ៉ាងល្អិតល្អន់ ដើម្បីជៀសវាងការប៉ះពាល់ទាំងឡាយដែលអាចកើតមាន ។
ការរៀបចំសាងសង់សារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី តម្រូវឲ្យមានចំណាយសរុបចំនួន ៧៤,៧៦៦ដុល្លារអាមេរិក ដែលក្នុងនេះរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានជួយជ្រោមជ្រែងចំនួន ៣៧,៣៩១ ដុល្លារអាមេរិក ។ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចំណាយថវិកាបំពេញឲ្យគ្រប់ចំនួន គឺ ៣៧,៣៧៥ ដុល្លារអាមេរិក ដោយមិនទាន់គិតថវិកាមួយចំនួនទៀត សម្រាប់សង្ហារឹម បរិក្ខារ សម្ភារៈ ឧបករណ៍ដើម្បីតាំងពិព័រណ៍ក្នុងសារមន្ទីរ និងកិច្ចការរៀបចំផ្លូវថ្នល់ និងសួននៅបរិវេណសារមន្ទីរ ។
ការគ្រប់គ្រងឧទ្យាន និងសារមន្ទីរ នៅភូមិតានី
ឧទ្យានបុរាណវិទ្យា និងសារមន្ទីរ កុលាលភាជន៍អង្គរ នៅភូមិតានី ដែលជាសាខាមួយនៃសារមន្ទីរព្រះនរោត្តម សីហុន-អង្គរ ត្រូវគ្រប់គ្រងដោយនាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ សារមន្ទីរ និងបទដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ដែលដឹកនាំដោយលោកស្រី ចៅ ស៊ុន កិរិយា ។
លោក អ៊ា ដារិទ្ធ អ្នកជំនាញខាងកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលបានធ្វើការសិក្សាហ្វឹកហ្វឺននៅប្រទេសកម្ពុជា និងជប៉ុន ជាអនុរក្សសារមន្ទីរ ។ លោកធ្លាប់បានចូលរួមក្នុងកំណាយឡបុរាណតានី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៦ មក ។
ក្រុមអ្នកថែទាំ និងយាមសារមន្ទីរ សុទ្ធតែជ្រើសរើសយកអ្នកស្រុកក្នុងភូមិតានីនេះ ។
ការអនុវត្តតាមដំណាក់កាល
ការអនុវត្តគម្រោង ត្រូវរៀបចំតាមដំណាក់កាល ដើម្បីចងភ្ជាប់នឹងការអនុវត្តគម្រោងភូមិធម្មជាតិ រុនតាឯក និងដើម្បីឲ្យមានពេលដកយកការពិសោធពីដំណាក់កាល មុនៗព្រមទាំងដើម្បីមានពេលប្រមូលផ្តុំរកថវិកាផងដែរ ។ ដំណាក់កាលមានដូចខាង ក្រោម ៖
ដំណាក់កាលទី១ ៖ សាងសង់និងរៀបចំសារមន្ទីរកុលាលភាជន៍ក្បែរឡ"ក៦"និងការបង្ហាញក្រុមឡ"ក"និង"ខ"ដល់ភ្ញៀវ។
ដំណាក់កាលទី២ ៖ ការរៀបចំទីលានទទួលភ្ញៀវ រោងសិប្បកម្មកុលាលភាជន៍ និងកន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ ព្រមទាំងការបើកឡ "ក៦" ដោយមានដំបូលគ្របពីលើ ។
ដំណាក់កាលទី៣ ៖ សាងសង់សារមន្ទីរមួយខ្នងទៀត នៅក្បែរឡបុរាណ "ខ១" និងការផ្សារភ្ជាប់ជាមួយភូមិធម្មជាតិរុនតាឯក ។
ដំណាក់កាលទ៤ ៖ ការរៀបចំផ្នែកខាងជើងបំផុត ដើម្បីបញ្ចូលឡក្រុម "គ" "ឃ" និង "ង" ក្នុងឧទ្យានបុរាណវិទ្យាឲ្យបានពេញលេញ ។
ការរៀបចំឧទ្យានបុរាណវិទ្យានៅភូមិតានីដែលយោងលើឡបុរាណបែបនេះជាសមិទ្ធផលទីមួយហើយនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងព្រោះរហូតមកដល់ពេលនេះគេច្រើនផ្តោតបុរាណវិទ្យាទៅលើតែប្រាង្គប្រាសាទនិងសិល្បៈតែប៉ុណ្ណោះ។នេះជាការចាប់ផ្តើមនៃកម្មវិធីថ្មីមួយដែលអាជ្ញាធរ អប្សរានិងរាជរដ្ឋាភិបាលបានតាក់តែងឡើងដើម្បីបង្ហាញដល់សាធារណៈជន ជាតិនិងអន្តរជាតិឲ្យបានស្គាល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃអរិយធម៌អង្គរ។
ការប្រឹងប្រែងនេះ ជាការចូលរួមក្នុងការថែរក្សាការពារបេតិកភណ្ឌ និងការបង្វែរទិសដៅទស្សនា នៃទេសចរក៏ពិតមែនហើយ ក៏ប៉ុន្តែក៏ជាការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព សម្រាប់សហគមន៍មូលដ្ឋានដែលរស់នៅក្បែរទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌តាំងពីច្រើនជំនាន់មកហើយ ដែលបានក្លាយជាផ្នែកមួយពិតប្រាកដ នៃឧទ្យានដែលមានជីវិតរស់រវើកនោះដែរ ។
ប្រសាសន៍លោកជំទាវប្រធានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា
ការព្យាករណ៍អាកាសធាតុ
ក្រមប្រតិបត្តិអង្គរ / Angkor Code of Conduct (Width = 230)
វីដេអូក្រមប្រតិបត្តិអង្គរ
.jpg){kind=small}
